Gelukszoekers: Jaap Cornelissen

Heeft je burn-out je perceptie op geluk veranderd? 

“Absoluut, door m’n burn-out ben ik veel boeken gaan lezen, waardoor ik in aanraking ben gekomen met ademhalingsoefeningen en cold exposure. In de sauna merkte ik dat ik, ondanks mijn sterk aanwezige emoties, volledig tot rust kwam. Ik wilde weten hoe het kan dat kou, meditatie en sporten positieve emoties veroorzaken en ben me daar steeds meer in gaan verdiepen. Niet alleen in de methodes zelf, maar ook in de wetenschap die erachter schuil gaat. Voor mij draait geluk om het vinden van rust in een drukke wereld.”  

Is geluk daadwerkelijk vindbaar? 

“Geluk is iets paradoxaals, net als slaap en relaties. Als je er naar op zoek gaat, ga je het niet vinden. Dat is de valkuil van deze moderne tijd. Ik ben er zelf ook ingetuind. Als je te veel over geluk leest, ligt je nadruk daar op. Ongeluk voelt dan als falen en wordt uitvergroot. Net als slaap is geluk een vriend die alleen komt als je hem niet roept. Geluk is een bijproduct van een gezonde leefstijl en het geven van een zinvolle invulling van je leven. Wat die zinvolle invulling dan is, is voor iedereen anders.”  

“Eigenlijk is mijn vader een zenboeddhist zonder dat hij het zelf weet.” 

Zie jij die zinvolle invulling als iets dat als een rode draad door iemands leven loopt? 

“De betekenis van het leven is iets fluïde en is afhankelijk van tijd en ruimte. Vandaag kan ik ergens meer belang aan hechten dan morgen. Over vijf jaar heb ik misschien wel kinderen en geef ik mijn leven op een andere manier invulling dan nu. Als ik kijk naar deze fase van mijn leven, dan geef ik het zin door van betekenis te zijn voor mensen die op wat voor manier dan ook op mij rekenen. Dat kan zowel relationeel (vriendin, ouders en vrienden), als zakelijk zijn. Eind vorig jaar ben ik in contact gekomen met Iris Bergwerff, een psychologe die dezelfde visie op gezondheid bleek te hebben als ik. Beide vonden we dat in alle gezondheidstrends te weinig aandacht was voor het wetenschappelijke. Wat gebeurt er in je lichaam als je een appel verkiest boven een chocoladereep? Welke stoffen komen er vrij als je sport? Onze nieuwsgierigheid en ambitie om deze kennis te delen heeft ertoe geleid dat we begin dit jaar ‘De Basis-School’ hebben opgericht; een leefstijltraject van zeven bijeenkomsten en coachingsgesprekken, waarin we deelnemers meenemen naar de basis van gezondheid en welzijn. Iedere bijeenkomst staat er een ander onderwerp centraal, uiteenlopend van voeding tot psychosociale stress. We geven de deelnemers niet alleen handvaten om meer geluk te ervaren, maar onderzoeken ook waarom dat handvat tot meer geluk leidt. We hebben onze cursisten een keer gevraagd om hun leefstijlveranderingen met ons te delen door hem op een gele post-it te schrijven. De hele tafel lag toen vol met briefjes. Dat gaf mij echt een ultiem gevoel van geluk.”  

Hoe zijn jullie tot die zeven thema’s gekomen?  

“Geluk kan op meerdere niveaus worden ervaren: fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel. Het drinken van een kop koffie in de zon is een fysieke vorm van geluk, terwijl liefde bij uitstek emotioneel is. Het lezen van een boek of jezelf intellectueel uitdagen richt zich op het mentale aspect en het spirituele houdt verband met de zingevingsvraag: ben ik aan het einde van de dag van toegevoegde waarde geweest voor de mensen die op mij mochten rekenen? Bij al die niveaus horen andere gelukshormonen: dopamine, oxytocine, serotonine en endorfine. Dit onderscheid hebben we meegenomen in thema’s die we hebben ontworpen. 

“Geluk is iets paradoxaals, net als slaap en relaties. Als je er naar op zoek gaat, ga je het niet vinden.”  

Draait het vinden van geluk niet juist ook om het accepteren van ongeluk? 

“Daar zit zeker een kern van waarheid in. De mens kent zo’n 280 verschillende emoties, waarvan veel als negatief worden bestempeld. We hoeven die emoties echter niet altijd te veroordelen. De Joodse psychiater Viktor Frankl had eens een dokter in zijn praktijk die altijd veel zweette tijdens operaties. Frankl drukte hem op het hart om zijn oordeel over dit ongemak (‘ik mag vandaag niet zweten’) te vervangen door acceptatie (‘ik ga vandaag eens lekker vijf liter zweten’). De mens is nu eenmaal een ongemakkelijk wezen; de acceptatie daarvan kan ook geluk opleveren.”  

Als ik kijk naar onze huidige, gepolariseerde maatschappij, dan krijg ik het gevoel dat veel mensen nog altijd veel moeite hebben met het kunnen accepteren van hun eigen ongemak. Is dit een vaardigheid die we kunnen trainen? 

“Allereerst draait het om het in contact staan met je gevoel, waar ademhalingsoefeningen bij kunnen helpen. Als je niet door hebt hoe je je voelt, kun je het ook niet accepteren. Daarnaast wordt 95% van het gelukshormoon serotonine aangemaakt in je darmen, wat benadrukt hoe belangrijk gezonde voeding is voor ons gevoel van geluk. Onderzoek in gevangenissen heeft aangetoond dat het aantal geweldsincidenten significant afneemt bij een gezond dieet. Een gezonde leefstijl is dus de basis voor ons geluk en een gelukkiger mens zal eerder in staat zijn om zijn eigen ongemak te accepteren dan iemand die ongelukkig is.”  

Is er nog een wijsheid die je wilt delen? 

“Als ik mijn vader op een mooie zomerdag in de tuin tref, is hij zich altijd heel bewust van hoe goed we het in Nederland wel niet hebben. Hij zegt dan dat we helemaal geen zorgen aan de kop hebben en geluk in de kleine dingen zit. Eigenlijk is mijn vader een zenboeddhist zonder dat hij het zelf weet.”